×

Samengesteld driepootmicroscoop, type Neurenberg

Jaar/Periode

ca. 1800

Maker

IM

Land

Duitsland

Signering

In onderzijde voet gebrand: IM (in een cirkel) (Junker Magdeburg)

Categorie

Microscopen

Afmetingen van het microscoop (h x b x d)

hoogte 35.5 × diameter 12 cm

Geschonken door

Dr. C.J.H van den Broek, bioloog, lector R.U. Utrecht (vorige eigenaar, † 2011)

Inventarisnummer

SM 187

Beschrijving

Dit type microscoop is afgeleid van het door Edmund Culpeper ontworpen driepootmicroscoop. Deze houten instrumenten werden gemaakt in Zuid-Duitsland, in de omgeving van Neurenberg. In het Universiteitsmuseum Utrecht bevinden zich een drietal exemplaren, één daarvan is een zonnemicroscoop, waarbij het originele boekje uit 1791 nog aanwezig is. Het is geschreven door de heer Junker ‘Feld-prediger der hochloeblicher van Kalksteinischen Regiments’ uit Magdeburg. Uit een mededeling in het Magazin für den neuesten Zustand der Naturkunde mit Rücksicht auf die dazu gehörigen Hülfswissenschaften (Voigt, Jena, 1797) blijkt dat Junker dit samengesteld microscoop rond 1797 op de markt heeft gebracht. In zijn boekje schrijft hij dat hij deze instrumenten niet om geldelijk gewin liet maken maar om gewone mensen en leerlingen van scholen door microscopische waarnemingen te laten kennismaken met de grootsheid van Gods schepping.

Het instrument bestaat uit een gedraaide houten voetplaat waarop de spiegel, kantelbaar in een beugel, is gemonteerd. Op drie houten zuiltjes rust een tafel. Op de tafel een buitentubus van karton met papier bekleed, de binnentubus met het objectief en het oculair in houten vattingen kan hierin versteld worden om scherp te stellen. De buitentubus heeft bij de tafel twee openingen waarin het preparaat gestoken kan worden, dit wordt op zijn plaats gehouden door een veer. Het is dezelfde constructie als die door Hartsoeker-Wilson aan het begin van de achttiende eeuw werd gebruikt.

De stichting heeft dit prachtig microscoop ontvangen van dhr. J.H. van den Broek. Hij wilde graag dat ‘het houten microscoopje’ van zijn vader, dr. C.J.H. van den Broek, een mooie plaats zou krijgen. Dr. C.J.H. van den Broek, geboren op 8 augustus 1913 te Nijmegen, was bioloog en lector aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Hij is op 17 december 2011 overleden te Utrecht.

Er zijn geen objectieven meer aanwezig en het oculair is ook niet langer compleet, er is enkel een dubbelbolle ooglens, de veldlens ontbreekt.