×

Samengesteld microscoop volgens Marshall

Jaar/Periode

1680-1700

Maker

MARSHALL

Land

Verenigd Koninkrijk

Signering

Ongesigneerd

Categorie

Microscopen

Optisch 1

Samengesteld

Optisch 2

Niet-achromatisch

Afmetingen van de kist (h x b x d)

58 × 25.5 × 27.5 cm

Afmetingen van het microscoop (h x b x d)

44 × 20.5 × 16.5 cm

Inventarisnummer

SM 1

Beschrijving

Bij het microscoop hoort een piramidale vurenhouten kist met slotje en messing knop (deze is een latere toevoeging). De deur draait in houten pen-en-gatscharnieren, de pennen vormen een geheel met de deur.
De stam van het microscoop staat op een gefineerd achtkantig eikenhouten kistje met lade. Onder de tafel van het microscoop bevindt zich een gat in het kistje, hier kon de spiegel in worden bevestigd. Op de stam een in hoogte verschuifbare bus waaraan de vlakke tafel met een centraal gat is bevestigd. Op de stam bevindt zich nog een tweede bus met een ring waarin de messing snuit van de tubus schroeft. De hoogte van deze bus kan door middel van een vleugelschroef gefixeerd worden. Fijnscherpstelling is mogelijk door de tubus in deze ring rond te draaien.
De tubus is van met rood leer (marokijn) beplakt karton, met onder en boven pokhouten ringen. Het rode leer is met goud gestempeld in vier identieke cartouches die elk uit tien verschillende motieven zijn opgebouwd (zie hieronder). In de buitentubus schuift een met perkament beklede binnentubus, waarop het grote, uit pokhout gedraaide oculair, waarvan de lenzen echter ontbreken. Er zijn merklijntjes voor de verschillende objectieven.
De gestempelde motieven op het leer van de tubus zijn vergeleken met die uit het overzichtsartikel van Turner uit 1966.

Aanwezig zijn:
Rand: Turner ‘Roll 1’, hondentanden.
Vier hoeken: Turner 31, een kwartcirkelvormige lijst met daarin een bloem met twee bladeren.
Boven-onder midden: Turner 46, tros vruchten in driehoekige vorm.
Links-rechts midden: Turner 25, halve ellips met daarin een bloemmotief, tweemaal.
Rondom centraal motief: Turner 58, centraal cirkeltje met rand van zeven gelijke cirkeltjes (komt tienmaal voor).
Rondom centraal motief: Turner 1, dubbele cirkel, waarin Turner 58 (komt viermaal voor).

Centraal motief:
Links-rechts: Turner 5.
Boven-onder: Turner 11, bloemmotief.
Kruiselings: Turner 15.
Centrum: Turner 3, twee dubbele cirkelsegmenten.

Volgens Gerard Turner is dit het meest complexe ontwerp dat hij ooit op een dergelijk instrument heeft gezien (mededeling aan dr. ir. J.C. Deiman, 1989).
Er is een objectief in ebbenhouten montuur, het lensje wordt in het montuur gefixeerd met een veerringetje. Een tweede montuur is leeg. Het lensje heeft een diameter van 8 mm en een dikte van 3.07 mm. Het is platbol, met de bolle zijde naar het object gericht. De lens is niet erg goed gepolijst, beide zijden zitten vol kleine putjes. De rand van de lens is geslepen.
Gemeten is een brandpuntsafstand van 9.54 mm bij een numerieke apertuur van 0.08. Hieruit volgt een theoretisch scheidend vermogen van ca. 4.5 µm.
Gemeten aan een Bleeker-microscoop bij een tubuslengte van 185 mm en een standaard 5× Huygens-oculair, bedraagt de vergroting 86.6 maal, het gemeten scheidend vermogen is 6.5 micron.
De startest laat onregelmatig gevormde ringen zien en het contrast is slecht, de slechte polijsting is hiervoor verantwoordelijk.

Literatuur
Turner G L’Estrange, ‘Decorative Tooling on 17th and 18th Century Microscopes and Telescopes’, in: Physis: Rivista internazionale di storia della scienza, 8 (1966), pp. 99-128. Tevens in: Turner GL’E, Essays on the History of the Microscope, Senecio, Oxford, 1980, pp. 79-108.